بیش از یک روز از ترور سردار قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران توسط آمریکا گذشته است و در تمام این ساعات، سران دیگر کشورها نیز واکنش‌های متعددی به این حادثه نشان دادند.

روشن شدن آتش جنگی دیگر در منطقه خاورمیانه، موضوعی فرا منطقه‌ای است و به دلیل موقعیت ژئوپلتیک ایران - که در کنار آب‌های خلیج فارس و تنگه هرمز قرار دارد، و همچنین نزدیکی جغرافیایی این کشور به اکثر کشورهای تولید کننده نفت و گاز، موجب شده تا حساسیت‌ها بر روی ناملایماتی از این دست بیشتر باشد. به‌خصوص اینکه، پس از حملات یازده سپتامبر جنگ‌هایی در منطقه خاورمیانه رخ داد که موجب شد تا کشورهای دیگری هم به طور غیر مستقیم در آن درگیر شوند. از جمله سه کشور قدرتمند اروپا، فرانسه، بریتانیا و آلمان، که در قبال سیاست‌های ایالت متحده آمریکا خود را تا حد بسیاری مکلف به همراهی دانسته و بنا به مناسبات سیاسی و بین‌المللی، اتحاد با آمریکا را دارای منفعت می‌دانند.

اولین واکنش‌ها از سمت این سه کشور، حکایت از دعوت به آرامش هر دو طرف ایران و آمریکا داشت. در این باره می‌توان گفت در چنین مواقعی روش دیپلماسی کشورهای اروپایی در بیان نظرات‌شان، حالت محافظه‌کارانه‌تری نسبت به روش آمریکا دارد. بنابراین در این مورد خاص هم واکنش‌ها حالتی هیجانی نداشت و آن‌ها سعی کرده بودند تا حد امکان حتی از کلمات متعارف و محتاطانه‌تری در سخنان خود استفاده کنند.

با این همه، بخشی از اظهارات سخنگوی خانم مرکل با حواشی همراه شد. او ضمن درخواست از هر دو کشور برای کاهش تنش در منطقه، حمله آمریکا را نتیجه تحرکات نظامی توسط ایران در منطقه دانست. موضوعی که با واکنش برخی در داخل ایران هم مواجه شد و حضور نظامی آمریکا در عراق و کیلومترها دور از خاک کشورش را عاملی برای آتش افروزی در منطقه ارزیابی کردند. همین افراد، حضور اشخاصی همچون قاسم سلیمانی در کشور عراق را - با توجه به مرز طولانی بین دو کشور و همچنین دعوت دولت مرکزی عراق از ایران برای این حضور مستشاری، توجیهی برای حضور ایران برشمرده اند. اگرچه احتمالا منظور سخنگوی خانم مرکل، صرف حضور نیروهای ایرانی در عراق نبوده و تحرکاتی را که در مقابل سفارت آمریکا در خاک عراق اتفاق افتاد، عاملی برای توجیه حمله آمریکا عنوان کرده است. او همچنین افزود، کشور آلمان با نگرانی به اقدامات ایران می‌نگرد و در مقابل تشدید تنش‌ها ایستادگی خواهد کرد.

دومینیک راب، وزیر امور خارجه بریتانیا، نیز ضمن دعوت به آرامش از هر دو طرف این ماجرا، تنش بیشتر در منطقه را به ضرر همه دانست؛ او در سخنانش به اقداماتی که سپاه پاسداران قدس توسط سردار سلیمانی در منطقه به وجود می‌آورد اشاره کرد و گفت بریتانیا همواره اقدامات او را شناسایی می‌کرده است. اگر چه بسیاری از بخش‌های خبری و رسانه‌های بریتانیایی به موضوع عدم اطلاع نخست وزیر، آقای جانسون، از این حمله اشاره داشتند. آن‌ها با حالتی کنایه‌آمیز، از این که بوریس جانسون از این حمله آمریکا و برنامه ترور سردار سلیمانی بی‌خبر بوده است صحبت می‌کردند. بریتانیا در طول دهه‌های متمادی، یکی از متحدین و همراهان اصلی در کنار ایالات متحده آمریکا در بسیاری از جنگ‌ها بوده است. بنابراین بریتانیایی‌ها این اقدام آمریکا را، اقدامی یک طرفه از سوی آن کشور تلقی می‌کنند که حتی خود را ملزم به مشورت در این باره با بریتانیا نمی‌دانند. در حال حاضر حدود 400 نفر از نیروهای بریتانیایی در منطقه خاورمیانه همراه با نیروهای آمریکایی حضور و فعالیت دارند. در همین مورد یکی از اعضای سابق کمیسیون روابط خارجی پارلمان بریتانیا گفته است که در حال حاضر کاخ سفید جزئیات تصمیم‌هایش را با متحدانش به اشتراک نمی‌گذارد و این تبدیل به یک رویه معمول و نگران‌کننده شده است.

نیروهای ارتش بریتانیا در خاورمیانه - با توجه به این اوضاع و احوال منطقه، به حالت آماده باش درآمده و همچنین جت‌های جنگنده نیروی هوایی سلطنتی - به دلیل احتمال بروز جنگ، به منطقه خاورمیانه ارسال شده است.

رهبر حزب کارگر، جرمی کوربین نیز در این باره ابراز نگرانی شدید کرده است. او در سخنانش گفته به طور حتم " ترور ژنرال ایرانی " موجب افزایش تنش در منطقه خاورمیانه می‌شود و دولت بریتانیا باید اقدامات خصمانه آمریکا را مهار کند. او به موضوع جنگ هفده سال پیش آمریکا با عراق اشاره کرده که فقط باعث بدبختی و فاجعه در آن کشور شد. در آن زمان تونی بلر، نخست وزیر بریتانیا، با رئیس جمهوری آمریکا، جورج بوش، در حمله به عراق همکاری کرد.

یکی از دغدغه‌های مخالفین برگزیت، موضوع وابستگی زیاد بریتانیا به آمریکا پس از جدایی از اتحادیه اروپا بود. در طول سال گذشته - که موضوع برگزیت در بریتانیا با چالش‌هایی همراه بود، مخالفین بوریس جانسون او را متهم به تضعیف بریتانیا در مقابل کشور آمریکا و دونالد ترامپ می‌کردند. آن‌ها معتقدند که برگزیت و جدا شدن از دیگر کشورهای اروپایی، تنها یک دوست و متحد برای این کشور باقی خواهد گذاشت و چنانچه بریتانیا موضع مخالف با آمریکا داشته باشد، قادر به ایستادگی در مقابل اقدامات حق به جانب آمریکا نخواهد بود. موضعی که امروز با مشخص شدن عدم مشورت با نخست وزیر بریتانیا در ترور قاسم سلیمانی، یک بار دیگر به میان آمده است.

فرانسه نیز در اولین واکنش، به موضوع از دست رفتن ثبات و صلح نسبی در منطقه خاورمیانه اشاره داشت. برخی از رسانه‌های این کشور نیز احتمال صحبت‌های چند جانبه امانوئل مکرون با همتای آمریکایی خود و حسن روحانی را داده‌اند. چنان‌که که در طول سال گذشته نیز فرانسه سعی داشت نقش میانجی را میان این دو کشور بازی کند. همچنین فرانسه با توجه به تجربه زندانی شدن برخی شهروندانش در ایران، در بیانیه‌ای از شهروندان کشورش - که در ایران یا عراق حضور دارند، خواست تا با احتیاط بیشتری نسبت به قبل رفتار کنند و از عکس‌برداری از مکان‌هایی که مربوط به مراسم‌ این واقعه است، خودداری کنند.

از طرفی دیگر، موضع دیگر کشورهای اروپایی - که همچنین اعضای باقی مانده در برجام هستند، با دقت و هشیاری متفاوتی دنبال می‌شود. به دنبال خروج آمریکا از برجام، دیگر کشورهای امضاکننده برجام همواره کوشیده‌اند تا این توافقنامه را با ایران حفظ کنند. هر چند ایران در سال گذشته، به مرور سعی کرد از میزان تعهدات خود در مورد افزایش میزان غنی سازی اورانیوم بکاهد و برنامه ای را هم برای روند خروج از برجام اعلام کرد، کشورهای اروپایی همواره در تلاش بودند تا برجام به انتها نرسد.

در همین ارتباط هم دونالد تاسک، که تا نوامبر سال پیش ریاست شورای اروپا را بر عهده داشت، با سخنان صریحی به رئیس جمهوری آمریکا تاخت. او در سخنانش اقدامات آمریکا را موجب به خطر انداختن و تنش در اوضاع سیاسی جهان دانست که موجب انحلال کامل برجام خواهد شد.

در نهایت به اعتقاد بسیاری، این اقدام آمریکا موجب واکنش منفی ایران درباره ادامه برجام خواهد شد و احتمال دارد که ایران از این پس دیگر دلیلی برای ماندن در آن توافقنامه را نداشته باشد. به این ترتیب برجام با مرگ قطعی روبرو خواهد شد و در آن شرایط تمام تحریم‌های اتحادیه اروپا نیز مجددا علیه ایران برقرار خواهد شد. علاوه بر آن، واکنش آمریکا در آینده ممکن است به گونه‌ای پیش رود که کشورهای قدرتمند اروپایی را مجاب به همکاری بیشتر با خود، علیه ایران کند و در آن صورت ایران در مقابل اتحادی از تمام این کشورها قرار خواهد گرفت.